Европските нации застанаа обединето зад Украина, порачувајќи дека мирот во земјата, разурната од војната, не може да се постигне без учество на Киев. Оваа заедничка позиција доаѓа во пресрет на средбата меѓу американскиот претседател Доналд Трамп и рускиот претседател Владимир Путин, закажана за 15 август во Алјаска.
Трамп соопшти дека разговорите со Путин на американска почва ќе бидат насочени кон завршување на војната, која влегува во својата четврта година. Како одговор, украинскиот претседател Володимир Зеленски во објава на платформата X им се заблагодари на европските сојузници, истакнувајќи: „Крајот на војната мора да биде праведен, и благодарен сум на секој што стои со Украина и со нашиот народ.“
Загриженост пред средбата еден на еден
Загриженост предизвикува најавата од Белата куќа дека Трамп е подготвен за средба еден на еден со Путин – формат што Москва одамна го бараше – како и неговите изјави дека мировниот договор би можел да вклучува „размена на територии“. Ова отвори стравувања дека Киев може да биде притиснат да се откаже од дел од својата територија или да прифати ограничувања на својот суверенитет.
Анонимен извор од Белата куќа за „Асошиејтед прес“ изјави дека Трамп останува отворен за тристран самит со Путин и Зеленски, но засега ќе се одржи само билатерална средба со рускиот лидер.
Повици за праведен и траен мир
Во заедничката изјава од саботата, потпишана од претседателот на Европската унија и лидерите на Франција, Германија, Италија, Полска, Финска и Велика Британија, се нагласува потребата од „праведен и траен мир“ за Украина, со „цврсти и веродостојни“ безбедносни гаранции.
„Украина има право самата да ја одреди својата судбина. Значајни преговори можат да се одвиваат само во услови на прекин на огнот или намалување на непријателствата. Патот до мир не може да се одлучува без Украина. Меѓународните граници не смеат да се менуваат со сила“, се вели во изјавата.
Неуспешен притисок за примирје
Американскиот притисок за постигнување примирје досега не донесе резултати. Киев изрази подготвеност во принцип, но Кремљ продолжи да чека услови поповолни за своите интереси.
Трамп најави и ултиматум – доколку Москва не се придвижи кон спогодба, ќе следуваат дополнителни санкции и секундарни царини за земјите што купуваат руска нафта. Крајниот рок истекува во петок.
Кремљ оваа недела повторно побара Украина да се откаже од дел од територијата, да го напушти стремежот за членство во НАТО и да прифати ограничувања на вооружените сили, во замена за повлекување на руските трупи од останатите делови од земјата.
Зеленски: Нема отстапување територија
Зеленски во саботата изјави дека Украина „нема да му даде на Русија награди за она што го направи“ и дека „украинскиот народ нема да ја предаде својата земја на окупаторот“.
Иако украински официјални лица приватно изјавиле за АП дека Киев би можел да прифати мировна спогодба што би ја признала фактичката невозможност воено да ги врати сите изгубени територии, Зеленски инсистира дека формално отстапување на земја не доаѓа предвид.
Притисок за построги санкции
Германскиот канцелар Фридрих Мерц во недела изјави дека европските лидери „интензивно се подготвуваат“ пред самитот во Алјаска и дека се надева и очекува Зеленски да биде поканет.
Мерц додаде дека го охрабрува Вашингтон да ги заостри санкциите против Русија, нагласувајќи: „Путин дејствува само под притисок.“
Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, ги пофали чекорите на Вашингтон, како дозволувањето повеќе воена опрема да стигне до Украина и воведувањето секундарни санкции на Индија за купување руска нафта, оценувајќи дека Трамп „очигледно врши притисок врз Путин“.
„Следниот петок ќе биде важен бидејќи ќе биде тест за Путин – колку е сериозен за доведување до крај на оваа страшна војна“, заклучи Руте.