Пред триесет години, кога државата ја ратификуваше Конвенцијата за правата на детето на Обединетите нации вети заштита и почитување на правата на децата. Со самиот чин на ратификација, државата ја прифати и обврската да ги исполни сите обврски коишто произлегуваат од Конвенцијата, вклучувајќи ја и обврската да ги усогласи домашните закони и практики со Конвенцијата, вели Патриција ДиЏовани, претставничка на УНИЦЕФ во Македонија.
„Во текот на овие 30 години, правата на децата се немаат променето, но детството е тоа што се промени. Денес децата живеат во свет каде нивните права се доведени под ризик и ставени настрана заради други приоритети. Децата не можат да чекаат. Има закони важни за децата кои чекаат во владина или собраниска постапка да го добијат приоритетот што го заслужуваат.
Станува збор за следниве законски иницијативи: 1) предлог законот за правда за децата кој беше утврден од Владата и треба веднаш да се донесе од Собранието; 2) измените на законот за основно образование кои се во собраниска постапка повеќе од седум месеци и досега се поминати само на првото читање; 3) предлог законот за средно образование и 4) предлог законот за стручно образование и обука треба да бидат утврдени од страна на Владата.
„Утврдувањето на предлог законот за правда за децата од страна на Владата е за поздравување, но УНИЦЕФ го повикува Собранието веднаш и без одлагање да го донесе овој закон откако ќе влезе во собраниска постапка. Пред да добие зелено светло од Владата, овој закон беше подготвуван повеќе од четири години. Со него се воведува нова мерка која обезбедува најдобриот интерес на детето да биде земен предвид при секое носење одлуки што се однесуваат на децата во судир со законот, како и децата-жртви и сведоци во судски постапки. Се воведуваат и нови мерки за поддршка на децата во судир со законот со кои им се овозможува да ја поправат штетата што ја предизвикале, им се помага да ги разберат последиците од тоа што го сториле и им се обезбедуваат можности за реинтеграција во заедницата. Предлог законот е усогласен со директивите на ЕУ за процесно-правна заштита на децата кои се осомничени или обвинети во кривична постапка, како и со минималните стандарди за правата, поддршката и заштитата на децата-жртви на криминал.
„Исто така, го повикуваме Собранието да го забрза усвојувањето на измените на Законот за основното образование. УНИЦЕФ искажува загриженост што и по седум месеци од доставувањето на овие измени до Собранието, истите сѐ уште се наоѓаат во собраниска постапка. Иако и сегашниот закон дава добра основа за подобрување на квалитетот на образованието и за инклузивно образование, овие измени се од суштинска важност за обезбедување долгорочно решение за децата во казнено-поправни и воспитно-поправните установи кои и натаму остануваат лишени од нивното право на образование. Оваа негативна состојба постојано ја истакнуваат УНИЦЕФ, Народниот правобранител, Комисијата за спречување и заштита од дискриминација и Европската Унија во нивните извештаи.
„Владата треба да преземе итни активности за одобрување и последователно доставување до Собранието на предлог законот за средно образование и предлог законот за стручно образование и обука. Овие два закона се од суштинска важност за обезбедување премин од основно во средно образование на децата од ранливите групи, како што се децата со попреченост, децата во воспитно-поправните установи, децата-мигранти и децата-бегалци. Меѓу другото, овие закони овозможуваат справување со дискриминацијата и ја истакнуваат важноста на менталното здравје и на факторите на животната средина во средното образование. Исто така, воведувањето на регионалните центри за стручно образование во законот за стручно образование и обука претставува дополнителен чекор во усогласување на вештините што децата ќе ги стекнат на училиште со потребите на пазарот на трудот.
„Донесувањето закони е важен чекор, но законите се толку добри колку што е добро нивното спроведување во пракса, па затоа Владата и Собранието мора да одвојат доволно финансиски ресурси што ќе им овозможат на надлежните да ги реализираат обврските коишто произлегуваат од гореспомнатите закони.“
„Одолговлекувањето само ќе ги влоши актуелните состојби во повеќе сектори. Во образованието гледаме состојба каде три четвртини од сите деца на возраст од 15 години не успеаваат да постигнат основното ниво на писменост во областа читање, а двајца од тројца ученици постигнуваат слаби резултати по предметите математика и природни науки. Сѐ повеќе деца влегуваат во судир со правосудниот систем.“
„Сите политички партии треба да се обединат за доброто на децата и да покажат посветеност кон подобра иднина за земјата така што ќе придонесат за брзо донесување на овие закони. Не можеме да си го дозволиме луксузот децата уште да чекаат, се вели во нејзината изјава.