Две третини од најпросперитетните земји во светот се во Европа, според индексот на просперитет Легатум за 2023 година.
Сепак, нееднаквоста во приходите е широко распространета низ стариот континент.
Просечниот приход на домаќинството наменет за потрошувачка и штедење значително варира, не само помеѓу земјите-членки на ЕУ, туку и меѓу другите европски земји.
Се чини дека постои јасна географска поделба: највисоките нивоа на просечен расположлив приход се забележани во западните и нордиските земји, додека нивоата се пониски во повеќето јужни и источни земји.
Пристапот до стоки и услуги во една земја во голема мера зависи од распределбата на доходот, кој многу варира, предизвикувајќи нееднаквости.
Може да биде тешко прецизно да се споредат нивоата на расположлив приход низ земјите поради различните даночни режими и нивоа на цени. Сепак, еден начин да се измерат и споредат разликите е да се погледне просечниот еквивалентен расположлив приход по глава на жител во стандардот на куповната моќ (ППС) во секоја земја, што дава претстава за животниот стандард.
Расположливиот приход на домаќинствата е она што домаќинствата го имаат на располагање за потрошувачка и заштеда по оданочување и трансфери, како што е дефинирано од Еуростат, заводот за статистика на ЕУ. Овој приход е „еквивалентен“ – приспособен за големината и составот на домаќинството – за да биде споредлив за сите домаќинства.
ППС, во меѓувреме, помага цените да се споредат меѓу земјите. Тоа е вид на вештачка валута која ги отстранува разликите во нивоата на цените, со што еден ППС може да купи исто добро или услуга во која било земја.
Имајќи го тоа на ум, кои земји имаат најголеми и најниски расположливи приходи во Европа? И колку е распространета нееднаквоста во приходите?
Во 2022 година, просечниот расположлив приход по глава на жител во ЕУ се движеше од 9.671 ППС во Бугарија до 33.214 ППС во Луксембург. Просекот на ЕУ беше 18.706 ППС по жител.
Кога се вклучени Европската зона за слободна трговија (ЕФТА) и земјите кандидати за членство во ЕУ, по Луксембург следуваат Норвешка (27.090 ППС) и Швајцарија (26.389 ППС). Оваа бројка исто така беше малку над 25.000 ППСво Холандија и Австрија.
Нордиските земји се над просекот на ЕУ, но не успеваат да го заземат првото место
Просечниот расположлив приход по жител беше над просекот на ЕУ во петте нордиски земји.
Додека Норвешка беше втора, никој од останатите не влезе во првите пет.
Финска (20.941 ППС) се рангираше на 10-тото место, а Шведска (20.573 ППС) беше позиционирана на 13-тото место од 35 земји на листата.
Исланд и Данска го зазедоа 7-то и 8-мото место.
Големата четворка
Гледајќи ги четирите најнаселени земји на ЕУ, просечниот расположлив приход беше над просекот на ЕУ во Германија (23.197 ППС) и Франција (20.575 ППС), додека беше помал во Италија (18.472 ППС) и Шпанија (17.254 ППС).
Хрватска, последната земја што влезе во ЕУ, имаше повисок просечен расположлив приход од шесте земји од ЕУ, пишува Инвеститор.
Западните и нордиските европски земји објавија највисоки нивоа на просечен расположлив приход, додека повеќето јужни и источни земји имаат пониски нивоа.
Земјите кандидати имале најниски приходи
Земјите кандидати за ЕУ имаа најнизок просечен расположлив приход на листата.
Албанија (4.385 ППС) е на дното, а потоа следат Северна Македонија (5.988 ППС) и Турција (6.210 ППС).
Нееднаквоста во приходите се продлабочува
Кога се разгледуваат приходите во евра наспроти ППС, нивоата на нееднаквост во доходот низ Европа изгледаат особено изразени.
Опсегот на просечен расположлив приход по глава на жител варира од 5.378 евра во Бугарија до 45.310 евра во Луксембург во ЕУ во 2022 година. Просечниот расположлив приход за ЕУ како целина беше 19.083 евра.
Бројката е поголема од 35.000 евра во пет земји, и тоа во Швајцарија (44.753), Исланд (39.918), Норвешка (39.206) и Велика Британија (37.934 евра). Во Германија беше 25.000 евра, а во Франција 23.053.
Можеби не е изненадувачки, просечниот расположлив приход во евра беше значително помал во земјите кандидати за ЕУ: 3.000 евра во Албанија, Турција и Северна Македонија.
Како се промени расположливиот приход во текот на изминатите пет години?
Неколку земји значително го зголемија својот просечен расположлив приход по глава на жител во евра во текот на изминатите пет години, кога се гледа процентуалното зголемување.
Порасна за повеќе од 40 проценти во девет земји-членки на ЕУ и две земји кандидати меѓу 2017 и 2022 година, или најновите достапни податоци за пет години. За целата ЕУ тоа беше 17 проценти.
Најголем раст забележа Романија со 101 отсто, а потоа Србија (68 отсто) и Литванија (66 отсто).
Процентуалната промена во земјите каде што просечниот расположлив приход беше повисок од просекот на ЕУ забележа многу мало движење, како што е еден процент во Швајцарија, два проценти во Норвешка и пет проценти во Франција и Шведска.
Просечниот расположлив приход падна само во Турција
Турција беше единствената земја каде што просечниот расположлив приход падна – поточно за 27 отсто, или 1.000 евра.
Кога се гледаат промените во евра, не во проценти најголем пораст забележа Луксембург (8.995 евра), потоа Ирска (6.181) и Холандија (5.976).
Просечниот пораст во ЕУ изнесува 2.802 евра, додека во Германија е зголемен за 3.080, а во Франција за 1.093 евра, пренесе Банкар.ме.