Научниците ѕирнаа во самото срце на Марс и открија структура што не ја очекуваа. Длабоко во планетата, сеизмичките податоци од лендерот InSight на НАСА открија цврста маса со дијаметар од околу 600 километри. Откритието не само што е во спротивност со претходното знаење за целосно течно јадро, туку не се совпаѓа и со сегашното разбирање на неговиот состав, пишува ScienceAlert.
„Невообичаено е Марс да има цврсто јадро“, рече тимот предводен од сеизмологот Хуиксинг Би од Универзитетот за наука и технологија на Кина. „Раните истражувања сугерираа дека марсовското јадро содржи значителна количина на лесни елементи, што ја намалува температурата на солидус и го прави малку веројатно дека јадрото кристализира со оглед на неговата релативно висока температура.“
Акустичен рендген на Црвената планета
Дури во последните неколку години научниците беа во можност детално да ја мапираат внатрешноста на Црвената планета. Заслугата за ова му припаѓа на лендерот InSight на НАСА, кој од 2018 до 2022 година користеше исклучително чувствителен сеизмометар за снимање на бранови од земјотреси и удари од метеорити.
Овие бранови, отскокнувајќи низ внатрешноста на планетата, реагираат различно во зависност од густината на материјалот, создавајќи еден вид акустичен „рендген“ на Марс. Податоците собрани во текот на четири години ја обезбедија првата детална мапа на внатрешноста на Марс, откривајќи структура слична на Земјата: тврда кора, стопена обвивка и густо јадро во центарот.
Мистеријата на магнетното поле на Марс
Сепак, постојат клучни разлики помеѓу внатрешноста на Земјата и Марс, и токму овие разлики ги поттикнаа научниците да истражуваат понатаму. „За разлика од Земјата, Марс денес нема глобално магнетно поле“, објаснија истражувачите. „Наместо тоа, делови од неговата кора се силно магнетизирани, што ни кажува дека Марс некогаш имал магнетно поле во далечното минато.“
Глобалното магнетно поле на планетата е управувано од „динамо“ во нејзиното јадро, кое се потпира на конвекција во течното надворешно јадро.
„Се верува дека овој механизам игра важна улога во одржувањето на магнетното поле на Земјата денес. Спротивно на тоа, работите изгледа функционираат поинаку за Марс“, додадоа тие.
Бранови што откриваат тајни
Бидејќи InSight беше стациониран само на една локација, за разлика од мрежата на сеизмички станици на Земјата, тимот се потпираше на податоци од удари на метеорити што испраќаат бранови низ планетата. Со анализа на 23 такви настани, тие беа во можност да применат техники што вообичаено се користат со податоци од повеќе станици.
„Овој пристап ни овозможи да изолираме специфични сеизмички фази врз основа на тоа како пристигнале на станицата… Можевме да детектираме бранови што патуваат низ самиот центар на марсовското јадро и рефлексии од внатрешната граница на јадрото, обезбедувајќи критични набљудувања на цврстото внатрешно јадро“, велат истражувачите.
Тие пронајдоа неколку различни видови бранови кои, независно еден од друг, укажуваат на постоење на цврсто јадро. „Овие повеќекратни фази се клучни затоа што се вкрстуваат и сите постојано укажуваат на истиот заклучок: Марс навистина има цврсто внатрешно јадро.“
Што значи ова откритие за иднината?
Точно како може да постои цврсто јадро и покрај високата температура и присуството на полесни елементи како што се сулфур, кислород и јаглерод, останува нејасно. Научниците ќе треба да спроведат ново моделирање за да ги истражат условите за температура, притисок и состав што би можеле да го објаснат ова откритие. Сепак, резултатите се исклучително возбудливи.
Понатамошните истражувања би можеле да доведат до подлабоки увиди во тоа како Марс го изгубил своето динамо и глобално магнетно поле, како и да откријат нови детали за еволуцијата на карпестите планети – за кои се верува дека имаат најголем потенцијал за развој на живот.
„Големината и својствата на внатрешното јадро на Марс служат како клучна референца за разбирање на термичката и хемиската еволуција на планетите“, заклучија истражувачите. Целото истражување е објавено во списанието Nature.