Објавен е првиот том од првиот „Македонскиот етимолошки речник“ (А-Ж) од професор д-р Гоце Цветановски, научен советник во Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје и автор на Речникот. На 650 страници се обработени осум букви (А-Ж), со импозантен број на обработени заглавни зборови – 2.351 одредница, а ако се додадат етимолошките и деривациските гнезда, тогаш има околу 10.000 зборови. Издавач е Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје.
Директорката на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје проф. д-р Елена Јованова-Грујовска на денешната прес-конференција истакна дека годинава имаат голем успех – објавувањето на „Македонскиот етимолошки речник“.
– „Македонскиот етимолошки речник“ е прв ваков речник во историјата на Македонија, на македонскиот јазик, на македонскиот народ. Првиот том го гледате пред нас. Има 650 страници. Се работеше неколку години во Институтот и е дел од еден поголем проект „Етимолошки речник на македонскиот јазик“. Неколку години беше само проект на Институтот за македонски јазик, а во 2025 година е прифатен од Министерството за образование и наука за национален проект и финансирањето целосно оваа година го презеде МОН, рече Јованова-Грујовска на прес-конференцијата во Институтот.
Таа информира дека за да се дојде до овој Речник, Гоце Цветановски организирал работа на еден поголем тим, кој веќе работи на Тезаурусен речник, но, како што рече, „имавме празнина која мораше да биде пополнета и да влеземе во кругот на словенските јазици што имаат свој Етимолошки речник“.
– Денес е тој ден. Од денес натаму и македонскиот јазик има свој етимолошки речник и го фативме чекорот со другите словенски народи и јазици, нагласи Јованова-Грујовска.
Авторот изрази благодарност за поддршката од Министерството за образование и наука и министерката Весна Јаневска.
– Според проценките на рецензентите, независниот научен истражувач и долгогодишен претседател на Етимолошката комисија при Меѓународниот славистички комитет д-р Николај Антропов и академик Марјан Марковиќ од МАНУ, и двајцата се согласија дека ги надминавме сите очекувања. На почетокот замислата беше да биде еден скромен прирачен етимолошки речник, но со ентузијазмот што го поседував бројот ги надмина сите очекувања и ова веќе може да се смета за едно огромно, капитално дело во пет последователни тома. Ќе биде опфатен целокупниот фонд на македонскиот јазик. Тоа подразбира дека освен основниот лексички фонд, преземен од Толковниот речник, се вградени и дијалектите, имаме обработка на дијалектни зборови, обработени се архаизмите, интернационализмите, турцизмите и еден мал лексички дел што го нарекуваме реликти на балканскиот јазичен супстрат, потенцира Цветановски.
Тој напомена дека во овој речник првпат ќе се видат етимолошките толкувања на некои зборови кои ги нема во ниту еден друг речник, ниту во бугарскиот, српскиот, словенечкиот или во други словенски или балкански речници. Како пример го наведе македонскиот збор бран.
– Со ова капитално дело македонскиот јазик и македонскиот народ веќе нема да биде вбројуван во јазиците и во народите што немаат свој Етимолошки речник. Етимолошкиот речник е врв на целокупното знаење. Таму се отсликува историјата на еден јазик и на еден народ, таму се отсликува културолошката дефинираност на народот, таму се отсликуваат позајмувањата, односно определени историски периди во кој некој јазик бил со престиж, а и тоа се огледува преку лексиката, рече Цветановски, кој изрази надеж дека со ова дело македонската јавност и сите Македонци ќе бидат задоволни.
Од Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје нагласуваат дека „Македонскиот етимолошки речник“ е од особено значење за македонскиот јазик бидејќи претставува научно втемелено сведоштво за историскиот развој на македонскиот јазик, нуди научно аргументирана анализа на потеклото на македонските зборови, поставени во поширок словенски и индоевропски контекст. Речникот е придонес кон јакнење на научната и на културната самосвест и претставува достоен промотор за меѓународна афирмација на македонскиот јазик како самостоен словенски јазик со сопствена историска и етимолошка традиција. Речникот се вградува во темелите на македонското културно и научно наследство и претставува дело со трајна вредност.