Црната градинарска мравка е паметна во борбата против габите: таа не само што практикува социјално дистанцирање, туку дури и го преуредува целиот мравјалник. Според нова студија од Англија, оваа комбинација ја прави одбраната исклучително ефикасна.
Кога ќе се појави причината за болеста, го менуваме нашето однесување. Држиме дистанца, избегнуваме ракување и се изолираме за да го минимизираме контактот. За време на короната, дури и физички ја менувавме нашата околина – на многу јавни места беа воведени еднонасочни насоки на движење. Слично на тоа, чумата и колерата, на пример, во Европа доведоа до тоа градовите да добијат затворени канализациски системи и пошироки улици, со цел да се подобри хигиената и вентилацијата, пишува Дојче Веле.
Такво однесување може да се забележи и кај мравките – за време на епидемии на болести, тие го менуваат своето однесување и структурата на мравјалниците. За да се спречи ширењето на инфекцијата, тие ги преместуваат местата за хранење и легло подалеку од главните „сообраќајни патишта“.
Ова го покажува нова студија од Англија. Истражувачки тим предводен од екологот за однесување Натали Стројмејт систематски за првпат демонстрираше дека црната градинарска мравка (Lasius niger) активно ја менува структурата на својот мравјалник како одговор на габата, со што ја подобрува заштитата од инфекции. Научниците го нарекуваат овој колективен одбранбен механизам архитектонски имунитет. Резултатите беа објавени во списанието Science.
Тесната врска носи придобивки – и ризици
Мравките развиваат исклучително сложени социјални структури. За да функционира колонија од неколку милиони единки, мравките мора тесно да соработуваат и да почитуваат добро организирана поделба на трудот.
Според Стројмејт, архитектурата на нивните мравјалници е исто толку сложена како и нивната социјална интеракција: десетици соби се поврзани со стотици тунели. Овој општествен живот има предности како што се специјализација и ефикасност, но и ризик дека габите и другите болести се шират многу брзо.
Од тријажа до дезинфекција: Репертоарот на општествениот имунитет
Мравките долго време ги фасцинираат научниците со нивната способност интелигентно да реагираат на болести. Тие користат широк спектар на хигиенски и заштитни мерки. Меѓу нив се следните мерки:
-Грижа и дезинфекција: Некои видови, како што е црвената шумска мравка, грицкаат габични спори од нивните роднини кои ги „собрале“ надвор од мравјалниците.
-Заздравување на рани: Африканскиот вид Megaponera analis ги лекува ранетите членови на колонијата со антимикробен секрет од метаплевралната жлезда на градите.
-„Медицински третман“: Шумските мравки собираат смоли кои делуваат против патогени како што се габите и ги внесуваат во мравјалниците.
-Медицинска исхрана: Некои видови, како што е црната градинарска мравка, јадат повеќе храна што содржи дезинфекциски супстанции како што е водород пероксид.
-Селективна изолација: Болест кај еден вид, Temnothorax unifasciatus, предизвикува заразените лица да го напуштат мравјалникот и да умрат сами, заштитувајќи ја колонијата.
Но, овие социјални механизми не се единствената заштита. Научниците од Универзитетот во Бристол претпоставија дека мравките ја прилагодуваат и структурата на нивните мравјалници.
„Се прашувавме како мравките ја менуваат архитектурата на мравјалниците за да го намалат ризикот од епидемија кога ќе се појави агент на болест“, објаснува Стројмајт.
Интелигентен план за епидемии во четири чекори
За да го тестираат архитектонскиот имунитет, истражувачите дозволија колонии на црни градинарски мравки да копаат во специјални контејнери – лабораториски мравјалници. Некои колонии останаа здрави како контролна група, додека други беа изложени на работници претходно изложени на габичниот патоген. Со помош на 3Д скенирање, научниците го следеа развојот на мравјалниците шест дена.
Беа забележани неколку активни адаптации штом мравките открија хемиски траги од патогенот:
-Превенција на површината: Влезовите во мравјалникот се оддалечија повеќе од порано, со цел да се намалат контактите и ризикот од инфекција.
-Забрзани градежни работи: Колонијата веднаш ја забрза изградбата за да го зголеми обемот на мравјалникот и да ја намали густината на единките.
-Помала ефикасност заради безбедност: Мравките ги поврзуваа просториите со подолги и помалку директни тунели, со што намерно ја намалуваа поврзаноста и со тоа го забавуваа ширењето на болестите.
-Преместување на критичната инфраструктура: Подрачјата за мравјалник и хранење се преместени од главните патишта во мравјалникот за да се намали ризикот од пренос.
Резултат од студијата: Архитектурата го зајакнува однесувањето
Главниот заклучок од студијата е синергистичкиот ефект. Само реорганизацијата ја забавува епидемијата, но само во комбинација со социјалното однесување одбраната станува максимално ефикасна.
За да го докажат ова, истражувачите ги вметнаа плановите на мравјалниците во компјутерски модел и симулираа ширење на патогени во обични и реновирани мравјалници. Резултатот беше јасен: ризикот од инфекција беше значително помал во модифицираните мравјалници.
Научниците заклучуваат дека мравките градат мравјалници чија структура го засилува ефектот на „социјалното дистанцирање“ во светот на мравките.
Сузан Фојцик, германски научник и професор по еволутивна биологија на Универзитетот во Мајнц, верува дека студијата е прв доказ за фината интеракција помеѓу однесувањето и архитектурата. Таа истакнува дека набљудувањето на конструкцијата и последователната симулација потврдиле дека комбинацијата на однесување и променетата структура на мравјалникот го намалува ширењето на болеста.