По однос на последниот Предлог Извештај за Македонија (A10‑0118/2025 – Motion for a Resolution) кој е на дневен ред во Европскиот парламент би сакал да верувам дека тој во одредени негови делови (заклучоци препораки, размисли и ставови) не претставува индиректен напад и вперување прст кон Македонија, туку дека истите треба да се протолкуваат како предупредување упатено кон поединци во власта и опозицијата. Предложениот Извештај не е критика кон македонскиот народ или целата влада, туку претпоставувам дека се работи за сигнал за загриженост поради евентуални дејствија кои можат да го загрозат патот на државата кон ЕУ. Колку тие сигнали и констатации се реални, ќе се обидам објективно и детално да ги елаборирам во текстот подолу.
Во Став (Paragraph) 56 од Извештајот се укажува дека Македонија и други земји од регионот се изложени на хибридни закани, странско влијание и дезинформации, особено од Русија и Кина. Спомнати се и сомнителни финансиски активности, како заемот од Унгарија преку наводно кинески извори, како и политичко приближување кон држави што ја поддржуваат геополитичката агенда на Москва и Пекинг.
Во Став (Paragraph) 80, се предлага Европскиот парламент да изрази загриженост поради учество на некои македонски функционери на настани поврзани со концептот „Српски свет“, на што се гледа како обид за создавање сфера на влијание во регионот која го поткопува суверенитетот и стабилноста на државите на Западен Балкан.
Геополитичките влијанија – комплетна слика
Би било коретно и објективно во Извештајот да се споменат сите други значајни актери кои имаат или се обидуваат да влијаат во регионот, но другите ги нема. Така на пример, иако Обединетото Кралство не е членка на ЕУ, преку билатерални договори и кредити настојува да го зголеми своето влијание во државите кои предендираат или се на прагот на ЕУ. Дополнително, не се споменува и улогата на Република Турција, која преку економски, политички и културни врски се повеќе го засилува своето присуство во Западен Балкан.
Секоја држава која обезбедува поволни кредити, инвестиции или инфраструктурна помош, тоа не го прави без одредени очекувања и интерес, без разлика на тоа дали тоа е економско влијание, геополитичка лојалност, или долгорочна стратешка зависност. Тоа важи и за Кина, и за Турција, и за ЕУ, и за САД. Разликата е најчесто во формата и транспарентноста на влијанието, а не во самото постоење на интересот
Меѓутоа во Извештајот особено се критикува влијанието на Кина, додека влијанието на Велика Британија и Турција не се третира со иста длабочина, што создава впечаток на практикување двојни стандарди. Жално е што овие т.н стандарди произлегуваат од моменталната перцепција, која се менува според стратешките приоритети во зависност од економската моќ и глобалната амбиција на конкурентната држава во одреден момент и време.
Според оваа логика во иднина станува дискутабилна соработката со земји како на пример Обединетите Арапски Емирати, со кои Македонија веќе воспостави продлабочени економски односи. Македонија годинава ја интензивираше соработки со ОАР, особено во сферата на: инвестиции во енергетика, земјоделство и инфраструктура, финансиски инструменти со поволни услови и стратегиски договори за развој на индустриски зони. Овие соработки ние, граѓаните, ги доживуваме како прагматичен избор на мала земја која има ограничен пристап до ЕУ фондовите Но, како што стојат работите гледано од перспектива на Европскиот парламент логично и неминовно е да го поставам прашањето: Дали ОАР која сака да инвестира во Македонија ќе биде следната „ризична земја“ или непосакувана за Брисел?. Дали ќе се постави прашањето за целта на интересите на ОАР? А целите горе долу се исти кај сите држави финансиери. И најверојатно – да, ако соработката се поврзе со политички влијанија, тајни договори или финансирање на чувствителни проекти без транспарентност. Многумина не знаат дека ОАР се перципира како конкуренција на европските економски интереси, особено кога се вклучува во критични сектори како економија, енергетика, индустрија, земјоделие или финансирање во медиуми. Што правиме доколку во блиска иднина и Индија се заинтересира да финансира во Македонија?
Доколку Европскиот парламент продолжи со селективен пристап, игнорирајќи ги добрите практики и транспарентните договори, тоа може да испрати конфузна порака до земјите-кандидатки: дека нивниот суверен избор на партнери може да биде проблематизиран, дури и кога е легитимен и во рамки на европските вредности. Зошто тогаш фокусот е првенствено врз Кина и Русија? Дали тоа е објективна загриженост или селективна геополитичка реторика? Ваквиот пристап отвора сомнеж за двојни стандарди и нерамноправен третман на влијанието на другите сили.
Илустрација на нашиот односот кон странските влијанија
Република Македонија, како земја што цврсто ја брани својата сувереност и евроатлантските интеграции, одамна протера поголем број руски дипломати од државата заради неприфатливото влијание и мешање во внатрешните работи на земјата. Македонија покажа политичка зрелост и лојалност, а Европа тоа го поздрави. Тоа беше јасен сигнал дека државата нема да толерира неприфатливо странско мешање. Овој потег ја потврдува определбата кон евроатлантските вредности и заштита на националната безбедност. Република Македонија е решена да ги заштити своите демократски процеси и национална безбедност и јасно го искажува и практицира ставот против хибридните закани и дезинформациите потенцирани и во Извештајот доставен до Европскиот парламент. Во Република Македонија нема голема руска инвестиција во последниве дваесеттина и повеќе години.
Хиперболизација на појавата „Српски свет“
Поимот „Српски свет“ сè почесто се појавува во политичкиот и медиумскиот дискурс на Балканот, често придружен со контроверзии и различни толкувања. Во суштина, се работи за идеја што повремено ја промовираат српски политички и интелектуални кругови, а се однесува на културно, духовно, па и политичко обединување на Србите низ регионот, концепт кој кај некои предизвикува асоцијации на експанзионизам, а кај други на национална консолидација.
Од таа перспектива, се поставува прашањето: Дали „Српскиот свет“ претставува реална или потенцијална закана за Македонија? Мојот став е дека станува збор за комплексна и повеќеслојна појава, чиј централен фокус е пред сè внатрешната консолидација на српскиот идентитет, особено во контекст на Косово, Црна Гора и Република Српска. Во однос на Македонија, сметам дека тежиштето на оваа идеја е маргинално, а појавите се поединечни, инцидентни и често медиумски хиперболизирани. Затоа ја квалификувам како бенигна закана, не затоа што не постои, туку затоа што не претставува реална и масовна стратегија насочена кон Македонија.
Оваа моја оценка ја темелам на конкретни факти од билатералните односи: Република Македонија го призна Косово, што предизвика незадоволство во Србија, но тоа не доведе до прекин на дипломатски или економски односи. Напротив, соработката продолжи на повеќе фронтови. Дури и во моменти на политички разлики (на пример, гласањето на Македонија во ОН спротивно на интересите на Србија), соработката не беше прекината, што укажува на зрел и прагматичен билатерален однос.
За време на пандемијата, Србија беше еден од првите партнери што испрати вакцини во Македонија, се работи за чин на солидарност и прагматична регионална поврзаност. Бројните потпишани договори во рамките на Отворен Балкан, зголемување на меѓусебната економска соработка, затворањето црковното прашање со признавањето на МПЦ-ОА од страна на СПЦ и заедничките литургии, заедничкото чествување на АСНОМ во Прохор Пчински, заедничката соработка во решавањето на енергетската криза се нормални придобивни за граѓаните на овие две држави. Сите тие заедно покажуваат јасна желба за надминување на историските поделби, наместо нивно продлабочување и сведочат за функционални, а не идеолошки односи. Случајот со трагедијата во Кочани, каде Србија веднаш испрати помош, уште еднаш го потврдува елементот на солидарност.
Секако, не треба да се игнорира дека постојат политички актери и медиуми и во Србија и во регионот кои повремено ја експлоатираат реториката на „Српски свет“. Меѓутоа, тие ретко добиваат институционална поддршка или масовна прифатеност надвор од специфични контексти како Црна Гора или Република Српска. Во тој контекст, генерализирањето и претераното нагласување на „Српскиот свет“ како закана за Македонија не придонесува за регионалната стабилност, туку може да поттикне недоверба, националистички реакции и вештачки конфликти. Наместо тоа, потребно е да се препознае разликата помеѓу реална стратегија и идеолошка фразеологија. Затоа на поимот „Српскиот свет“ може да се гледа како идеолошка рамка со ограничено влијание во Македонија, која во реалната политика не се рефлектира како систематска закана. Примарно е насочена кон внатрешни и блиски регионални прашања, пред сè Црна Гора и Република Српска. Добро е што во македонскиот контекст, се чини дека практичната соработка, економскиот интерес и добрососедските односи надвладуваат над идеолошките проекции.
Значи реалноста е поразлична од нотираното во Извештајот. Мене ме чуди зошто никој не го постави прашањето: Зошто и кој всушност вака ,,храбро’’ стои зад вака предложените необјективни заклучоци по однос на Македонија? Дали се работи за реална геополитичка стратегија со централизирано влијание, или пак за медиумски конструирана фикција која служи за внатрешно-политичко плашење и надворешна геостратегиска калкулација?
Резиме: Во услови кога државата е изложена на обиди за кинеско економско присуство, руско дипломатско влијание и не секогаш транспарентна европска поддршка, неопходно е трезвено да се постават прашањата: каде е границата помеѓу перцепција и реалноста?. Зошто Република Македонија која води доволно јасна и конзистентна политика кон ваквите предизвици честопати непотребно се етикетира и тоа многу пати во минатото, но зошто и овој пат?
Во контекст на погоре напишаното јас ќе истакнам неколку мои клучни дилеми за Македонија и регионот: Прво: Зошто Европската Унија не обезбедува доволно поволни финансиски инструменти и кредити за да го намали влијанието на други геополитички актери?. Второ, Зошто процесот на европска интеграција е бавен и комплексен, што отвора простор за надворешни влијанија? и Трето: Како Македонија може да ги искористи понудите на различни партнери, а притоа да го заштити својот суверенитет и европската перспектива?
Пријатели од ЕУ едно мора да знаете. Македонските граѓани сакаат стабилна, независна и европска Македонија, слободна од туѓи геополитички игри и влијанија. Само преку јасна, транспарентна и одговорна политика кон сите геополитички актери, како и преку брз и сигурен пат кон членство во ЕУ, може да се обезбеди безбедна и просперитетна иднина за Македонија. И покрај сите нанесени неправди кон Македонија од страна на земји членки на ЕУ, како и сите отстапки кои ги направи Македонија на патот кон ЕУ, ние и понатаму остануваме на истиот пат.
Да бидеме фер, искрени и транспарентни едни кон други. Зошто господа почитувани претставници на Европскиот парламент внимателно не ги изанализирате традиционалните политички и историски и сегашни релации помеѓу одредени земји членки на ЕУ, особено Германија и Бугарија, бидејќи токму преку тие канали можно е да се проектираат политики што не секогаш се во интерес на стабилноста и европската перспектива на Македонија. Затоа, господа од ЕП неопходна е будност и спречување на сите форми на прикриен национализам или неформални сојузи што можат да ја искриват европската рамка на еднаквост и меѓусебна почит.
03.07.2025 Проф д-р ЈОВЕ КЕКЕНОВСКИ
WHY THE DOUBLE STANDARDS IN THE REPORT?
Written by Prof. Dr. Jove Kekenovski
Regarding the latest Draft Report on Macedonia, which is on the agenda of the European Parliament, I would like to believe that certain parts of it do not represent an indirect attack or finger-pointing at Macedonia, but should rather be interpreted as a warning directed at certain individuals in power and in the opposition. The proposed report is not a criticism of the Macedonian people or the entire government, but rather, I presume, a signal of concern due to possible actions that could jeopardize the country’s EU accession path. How realistic these signals and findings are, I will try to objectively and thoroughly elaborate below.
In Paragraph 56 of the Report, it is stated that Macedonia and other countries in the region are exposed to hybrid threats, foreign influence, and disinformation, especially from Russia and China. Suspicious financial activities are also mentioned, such as the loan from Hungary allegedly through Chinese sources, as well as political alignment with countries supporting the geopolitical agendas of Moscow and Beijing.
In Paragraph 80, the European Parliament is encouraged to express concern over the participation of some Macedonian officials in events related to the concept of the “Serbian World”, which is viewed as an attempt to create a sphere of influence in the region that undermines the sovereignty and stability of Western Balkan states.
Geopolitical influences – the full picture
It would be fair and objective for the Report to mention all other significant actors who have or are trying to influence the region, yet others are not mentioned. For instance, although the United Kingdom is no longer an EU member, through bilateral agreements and loans, it seeks to increase its influence in countries aspiring to join the EU. Additionally, the role of the Republic of Turkey is also not mentioned, even though it increasingly strengthens its presence in the Western Balkans through economic, political, and cultural ties.
Every country that provides favorable loans, investments, or infrastructural assistance does so with expectations—whether for economic influence, geopolitical loyalty, or long-term strategic dependency. This applies equally to China, Turkey, the EU, and the USA. The difference lies mostly in the form and transparency of the influence, not in the existence of interest itself.
However, report particularly criticizes China’s influence, while the influence of the UK and Turkey is not addressed with the same depth, creating the impression that the EU practices double standards. Unfortunately, these so-called standards stem from current perceptions that shift according to strategic priorities based on the economic strength and global ambitions of the competing state at a given time.
Following that logic, future cooperation with countries like the United Arab Emirates (UAE), with whom Macedonia has already established deepened economic relations, could become problematic. This year, Macedonia intensified cooperation with the UAE, particularly in areas such as: investments in energy, agriculture, and infrastructure; favorable financial instruments; and strategic agreements for the development of industrial zones. These partnerships are perceived by us, the citizens, as a pragmatic choice of a small country with limited access to EU funds. However, from the perspective of the European Parliament, it is logical and inevitable to ask: Will the UAE, which wants to invest in Macedonia, become the next “risky country” or undesirable actor for Brussels? Will the purpose of UAE’s interests be questioned? And the goals are more or less the same for all financing countries. And most likely – yes, especially if such cooperation involves political influence, secret deals, or financing of sensitive projects without transparency.
Many are unaware that the UAE is perceived as a competitor to European economic interests, especially when it engages in critical sectors such as economy, energy, industry, agriculture, or media financing. What if, in the near future, India becomes interested in investing in Macedonia?
If the European Parliament continues with a selective approach, ignoring good practices and transparent agreements, it may send a confusing message to candidate countries: that their sovereign choice of partners can be problematized, even when it is legitimate and within European values. Why, then, is the focus mainly on China and Russia? Is this an objective concern or selective geopolitical rhetoric? Such an approach raises doubts about double standards and unequal treatment of other powers’ influence.
An illustration of our attitude toward foreign influences
The Republic of Macedonia, as a country that firmly defends its sovereignty and Euro-Atlantic integration, long ago expelled a number of Russian diplomats from the country due to unacceptable influence and interference in its internal affairs. Macedonia demonstrated political maturity and loyalty, and Europe welcomed that. It was a clear signal that the country will not tolerate unacceptable foreign interference. This action confirms the commitment to Euro-Atlantic values and the protection of national security. Macedonia is determined to safeguard its democratic processes and national security and consistently expresses and practices a stance against the hybrid threats and disinformation highlighted in the European Parliament’s report. Notably, there has been no major Russian investment in Macedonia in the past twenty-plus years.
Exaggeration of the “Serbian World” phenomenon
The concept of the “Serbian World” has increasingly appeared in the political and media discourse in the Balkans, often accompanied by controversy and varied interpretations. Essentially, it is an idea periodically promoted by Serbian political and intellectual circles, referring to cultural, spiritual, and even political unification of Serbs in the region—a concept that, for some, evokes expansionist connotations, and for others, national consolidation.
From this perspective, the question arises: Is the “Serbian World” a real or potential threat to Macedonia? My position is that this is a complex and multilayered phenomenon, primarily focused on internal Serbian identity consolidation, especially in the context of Kosovo, Montenegro, and Republika Srpska. In relation to Macedonia, I believe the relevance of this idea is marginal, with occurrences being isolated, incidental, and often media-hyped. Thus, I consider it a benign threat—not because it doesn’t exist, but because it does not represent a real and mass strategy directed at Macedonia.
This assessment is based on concrete facts from bilateral relations: Macedonia recognized Kosovo, which caused discontent in Serbia but did not lead to the severing of diplomatic or economic relations. On the contrary, cooperation continued on many fronts. Even during political disagreements (e.g., Macedonia’s UN vote contrary to Serbian interests), cooperation was not interrupted, indicating a mature and pragmatic bilateral relationship.
During the pandemic, Serbia was one of the first partners to send vaccines to Macedonia, an act of solidarity and pragmatic regional connectivity. Numerous agreements signed within the Open Balkan initiative, increased mutual economic cooperation, resolution of the church issue with SPC’s recognition of the MOC-OA and joint liturgies, joint commemoration of ASNOM in Prohor Pcinjski, and joint cooperation in resolving the energy crisis are tangible benefits for the citizens of both countries. These examples show a clear desire to overcome historical divisions, rather than deepen them, and testify to functional rather than ideological relations. The recent case of the tragedy in Kocani, where Serbia immediately sent aid, once again confirms the element of solidarity.
Of course, one must not ignore that there are political actors and media in both Serbia and the region who occasionally exploit the rhetoric of the “Serbian World.” However, they rarely receive institutional support or mass acceptance beyond specific contexts like Montenegro or Republika Srpska. In that context, generalizing and overemphasizing the “Serbian World” as a threat to Macedonia does not contribute to regional stability and can instead provoke distrust, nationalist reactions, and artificial conflicts. Instead, it is necessary to distinguish between a real strategy and ideological phraseology. Therefore, the concept of the “Serbian World” can be seen as an ideological framework with limited influence in Macedonia, which is not reflected as a systematic threat in real politics. It is primarily directed toward internal and nearby regional issues, especially Montenegro and Republika Srpska. Fortunately, in the Macedonian context, practical cooperation, economic interests, and good neighborly relations seem to prevail over ideological projections.
The reality is different from what is noted in the Report. I am surprised that no one asked the question: Why and who actually “bravely” stands for such biased conclusions regarding Macedonia? Is it a real geopolitical strategy with centralized influence, or a media-constructed fiction used for internal political fear-mongering and external geostrategic calculation?
Conclusion: In a context where the country is exposed to attempts at Chinese economic presence, Russian diplomatic influence, and not always transparent European support, it is necessary to soberly ask: Where is the line between perception and reality? Why is the Republic of Macedonia, which pursues a clear and consistent policy in dealing with these challenges, so often unnecessarily labeled—and not just now, but many times in the past? And why again this time?
In light of the above, I would like to highlight several key dilemmas for Macedonia and the region:
- Why doesn’t the EU provide more favorable financial instruments and loans to reduce the influence of other geopolitical actors?
- Why is the European integration process so slow and complex, thus opening space for external influence?
- How can Macedonia make use of the offers from various partners while protecting its sovereignty and European perspective?
Dear friends from the EU, one thing you must know: Macedonian citizens want a stable, independent, and European Macedonia—free from foreign geopolitical games and influences. Only through clear, transparent, and responsible policy toward all geopolitical actors, as well as through a fast and secure path to EU membership, can a safe and prosperous future for Macedonia be ensured. Despite all the injustices inflicted on Macedonia by certain EU member states, and despite all the concessions Macedonia has made on its EU path, we still remain on the same course.
Let us be fair, honest, and transparent with one another. Why, dear Members of the European Parliament, do you not carefully analyze the traditional political and historical—past and present—relations between certain EU member states, particularly Germany and Bulgaria? Because it is precisely through those channels that policies may be projected that are not always in the interest of Macedonia’s stability and European perspective. Therefore, dear members of the EP, vigilance is necessary to prevent all forms of concealed nationalism or informal alliances that may distort the European framework of equality and mutual respect.
03/07/2025 Prof. Dr. Jove Kekenovski